Τα προστατευόμενα προϊόντα της Εύβοιας

Η Εύβοια είναι ένας τόπος μαγικός. Πολύπαθος και μαγικός. Δεν σου αποκαλύπτει όλες τις αρετές της με την πρώτη. Πρέπει να πας και να ξαναπάς και να ξαναπάς. Και να γνωρίσεις τα μέρη της, τους ανθρώπους της και τα προϊόντα της. Οι καταστροφικές πυρκαγιές του 2021 μπορεί να την άφησαν βαθιά πληγωμένη αλλά οι κάτοικοι της δεν το βάζουν κάτω και συνεχίζουν να δημιουργούν, να παράγουν και να προσφέρουν.

Η Εύβοια, λοιπόν , μπορεί να φημίζεται κυρίως για τις παραλίες της, έχει όμως και μια εξαιρετική αγροτική παραγωγή που μας έχει δώσει μέχρι τώρα 8 κρασιά με Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη, 3 προϊόντα με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης και ένα που αναμένει την τελική του καταχώρηση στο σχετικό Μητρώο της Ε.Ε.. Οι οίνοι και οι ρετσίνες της Εύβοιας αποτελούν μια ξεχωριστή ενότητα. Προς το παρόν θα αναφερθούμε στα υπόλοιπα 4 προστατευόμενα και εν αναμονή προστατευόμενα προϊόντα της περιοχής. Πάμε να τα γνωρίσουμε:

Ξηρά Σύκα Κύμης ΠΟΠ

Σύκα λαχταριστά, ώριμα και αφράτα. Χρόνια τώρα αποτελούν το απόλυτο καλοκαιρινό φρούτο. Δεν έχει σημασία αν είναι πράσινα βασιλικά ή μαύρα. Η νοστιμιά και η γλύκα τους μοναδική. Μπορεί πλέον οι περισσότεροι από εμάς να τα αγοράζουμε από το μανάβικο αλλά σίγουρα υπάρχουν ακόμη κάποιοι τυχεροί που τα απολαμβάνουν κόβοντας τα απευθείας από το δένδρο.

Έχουν όμως μια αδυναμία. Από τη στιγμή που θα τα κόψουμε από τη συκιά δεν μπορούμε να τα διατηρήσουμε παρά μόνο λίγες ημέρες. Ευτυχώς κάποιοι πρόγονοί μας, σκέφτηκαν αρκετά ώριμα και τα αποξήραναν. Κάπως έτσι κατάφεραν να εγκλωβίσουν και να συμπυκνώσουν τη γλύκα τους αλλά και να τα απολαμβάνουν όλο το χρόνο.

Δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα από που κατάγονταν οι πρόγονοι μας αυτοί. Πιθανόν να πρέπει να τους αναζητήσουμε στην Κύμη της Εύβοιας. Μια περιοχή όπου η καλλιέργεια της συκιάς και η αποξήρανση των σύκων ακολουθεί εδώ και πολλά χρόνια την ίδια διαδρομή. Μια διαδρομή που επέτρεψε από το 1996 την καταχώριση της ονομασίας Ξηρά Σύκα Κύμης στο ευρωπαϊκό μητρώο των ΠΟΠ προϊόντων.

Στη διάρκεια των 25 ετών που ακολούθησαν την ευρωπαϊκή κατοχύρωση της ονομασίας, τα ξηρά σύκα Κύμης κατάφεραν να γίνουν ακόμη πιο διάσημα και πιο περιζήτητα. Αν και το μέγεθος της παραγωγής έχει συρρικνωθεί, η ποιότητά τους έχει βελτιωθεί όπως και η εμπορική τους εμφάνιση χάρη στις προσπάθειες των τοπικών παραγωγών.

Ξερά Σύκα Ταξιάρχη ΠΟΠ 

Εκτός από μια ιδιαίτερη γλύκα κρύβουν και μια μικρή ιστορία, που ξεκίνησε από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας πριν από 100 περίπου χρόνια. Οι κάτοικοι του Ταξιάρχη ήρθαν ως πρόσφυγες από την Σμύρνη. Μαζί τους δεν έφεραν μόνο την τέχνη για την καλλιέργεια της συκιάς αλλά και μια ιδιαίτερη ποικιλία: την αποκαλούμενη σμυρνέϊκη. Η ποικιλία αυτή προσαρμόστηκε και εξαπλώθηκε στον Ταξιάρχη Εύβοιας και από τότε με τη φροντίδα των ντόπιων παραγωγών μας χαρίζει κάθε χρόνο τους μεγάλους γλυκούς της καρπούς, που μπορούμε να τους βρούμε αποξηραμένους ακόμη και σε συσκευασία δώρου.

Τα ξερά σύκα Ταξιάρχη όπως και τα υπόλοιπα ξηρά σύκα είναι πλούσια σε φυτικές ίνες και σάκχαρα, σίδηρο, κάλιο, σελήνιο και ασβέστιο. Περιέχουν ακόμα μικρές ποσότητες βιταμίνης Α και C. Η αντιοξειδωτική τους σύνθεση προστατεύει το καρδιαγγειακό σύστημα, ενώ αποτελούν έναν από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους “καθαρισμού” του οργανισμού. Οι φυτικές ίνες που περιέχονται σε αυτά απορροφούν το νερό, τη χοληστερίνη, το τοξικό λίπος και τα περιττά στοιχεία που έχουν “τρυπώσει” στον οργανισμό σου, ενώ βοηθούν στην αποβολή τους ενισχύοντας γερά τη λειτουργία του εντέρου

Και για να μην ξεχνιόμαστε … το σύκο είναι τουλάχιστον 3.000 χρόνια βασικό συστατικό της ανθρώπινης διατροφής. Ήταν ένα αγαπημένο φρούτο και βασικό στοιχείο της ελληνικής διατροφής από την αρχαιότητα, αφού αποτελούσε την κύρια τροφή των αθλητών στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Επίσης συνδεόταν με τη λατρεία του Διονύσου, της Δήμητρας και τους Πυθαγόρειους. Το σύκο δεν ήταν μόνο ένα θρεπτικό φρούτο, αλλά είχε και συμβολική αξία. Συμβόλιζε την ευημερία, τη γονιμότητα, τη γνώση και την ενότητα. Στην αρχαία Αθήνα, τα σύκα ήταν στις πρώτες προτιμήσεις και η καλλιέργεια τους ήταν φυσική. Απαγορευόταν αυστηρά η εξαγωγή και αυτός που εξήγαγε τιμωρούνταν. Αυτός ο οποίος κατήγγειλε ένα τέτοιο παραβάτη είχε το τίτλο συκοφάντης μιας και φανέρωνε τα σύκα.

Κονσερβολιά Ροβιών ΠΟΠ

Η ιστορία του ελαιώνα ξεκινά περίπου έναν αιώνα πριν. Ο Αντώνης Παπαδόπουλος έχοντας στην κατοχή του το τσιφλίκι των Ροβιών αποφασίζει να μετατρέψει την πεδιάδα και τους γύρω λόφους από «ρουμάνι» σε ελαιώνα. Μέσα σε λίγα χρόνια 2.500 στρέμματα δάσους μετατράπηκαν σε έναν μεγάλο ποτιστικό ελαιώνα που συνέβαλε στην αύξηση της παραγωγικότητας της περιοχής. Μετά το θάνατό του, και του πρωτότοκου γιού του, η κόρη του Άννα Παπαδοπούλου (και εγγονή της Πηνελόπης Δέλτα) αποφάσισε να προχωρήσει στη διανομή της έκτασης του ελαιώνα. Έτσι από το 1974 μέχρι το 1981 ο ελαιώνας διανεμήθηκε στους πρώην εργαζόμενους του κτήματος σε μεγάλα αγροτεμάχια των 30 έως 100 στρεμμάτων. Ο ελαιώνας θεωρείται, από κάθε άποψη ο σωστότερα καλλιεργούμενος ελαιώνας του νομού Εύβοιας, ενώ παλιότερα το αγρόκτημα Παπαδοπούλου θεωρούνταν πρότυπος πανελλαδικά ελαιώνας.

Από αυτόν τον ελαιώνα παράγεται η πιο πρώιμη επιτραπέζια ελιά στην Ελλάδα, η επονομαζόμενη Κονσερβολιά Ροβιών επωφελούμενη από το ιδιαίτερο μικροκλίμα που δημιουργούν τα γειτονικά δάση, η προστασία από τους βόρειους ανέμους που παρέχουν τα όρη Τελέθριο και Ξηρό, ο δροσερός νυχτερινός άνεμος από τον Ευβοϊκό κόλπο.

Η πρώτη φορά που η Κονσερβολιά Ροβιών αναγνωρίστηκε ως Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ) ήταν το 1996. Μαζί με αυτήν κατοχυρώθηκαν και άλλες επτά ονομασίες (Κονσερβολιά Στυλίδας, Αμφίσσης, Άρτας, Αταλάντης και Θρούμπα Θάσου, Χίου και Αμπαδιάς Ρεθύμνης).

Ποια όμως ήταν εκείνα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διαθέτει;

Κυκλοφορεί σε διάφορα μεγέθη αλλά το πλέον συνηθισμένο είναι το μεσαίο δηλαδή 120-160 τεμάχια το κιλό. Με άλλα λόγια από 6,25 μέχρι 8,5 γραμμάρια η κάθε ελιά.

Διακρίνεται για την τραγανή της σάρκα. Μια σάρκα που όταν τη δαγκώνεις απελευθερώνει μια υπέροχη φρουτώδη γεύση και το χαρακτηριστικό άρωμα του ελαιολάδου.

Τα χρώματά της το ίδιο εντυπωσιακά. Οι «πράσινες» έχουν χρώμα από πρασινοκίτρινο ως σκούρο πράσινο διατηρούμενο επί μακρόν. Οι «ξανθές» κυκλοφορούν με χρώμα από ανοικτό πράσινο και κίτρινο έως ανοικτές καφέ σκιές. Τέλος, οι «μαύρες» έχουν χρώμα από ανοιχτό καφέ έως σκούρο καφέ και σκούρο πορφυρό.

Μέλι Κισσούρι

Από την Κάρυστο, τον τόπο όπου γεννιέται η κορωνίδα των μελιών της Εύβοιας, ξεκίνησε πρόσφατα το ταξίδι του το Μέλι Κισσούρι για να καταχωρηθεί στο επίσημο Μητρώο της Ε.Ε για τις Προστατευόμενες Ονομασίες Προέλευσης Το μέλι είναι μία τροφή που έχει βαθιές, μυθικές, σχεδόν θεϊκές ρίζες στην Καρυστινή γη. Εκεί, στο ευλογημένο όρος, την Όχη, ο Χείρωνας μετέδωσε με τρόπο μυσταγωγικό, τις αγαθοεργές δυνάμεις του φυσικού κόσμου και κυρίως της μελισσοκομίας στους μαθητές του. Οι τοπικοί θρύλοι όμως δίνουν στο ιδιαίτερο, μυθικό μέλι της Όχης, το κισούρι, ρόλο καταλυτικό στην θυελλώδη σχέση της Ήρας με το βασιλιά των θεών τον Δία.

Το μέλι Κισσούρι είναι το φθινοπωρινό ερεικόμελο το οποίο παράγεται στην περιοχή της Καρυστίας από μέλισσες που τρυγούν τα άνθη της πορφυρούς ερείκης που φύεται στην περιοχή. Το πιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι ότι διατηρεί τη ρευστή του μορφή για μικρό χρονικό διάστημα που κυμαίνεται από 1 μέχρι 3 μήνες και στη συνέχεια κρυσταλλώνεται. Η γεύση του είναι ελαφρώς πικρή, το χρώμα του είναι σκούρο με κόκκινο-χάλκινες αποχρώσεις και το άρωμα του έντονο και μεγάλης διάρκειας.

Η προσπάθεια για την αναγνώριση του κισσουρίσιου μελιού ξεκίνησε με πρωτοβουλία του Μελισσοκομικού Συλλόγου Καρύστου πριν ένα χρόνο περίπου ως ανταπόκριση στο αίτημα των μελισσοπαραγωγών της Καρύστου για την ανάδειξη του κισσουρίσιου μελιού το οποίο, κατά το παρελθόν έχει τύχει σημαντικών διακρίσεων. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας το Μέλι Κισσούρι θα είναι το τρίτο ελληνικό μέλι που εντάσσεται στο Μητρώο ΠΟΠ-ΠΓΕ-ΕΠΙΠ της ΕΕ και αναμένεται να αποκτήσει βελτιωμένη πρόσβαση στις αγορές, αύξηση της αναγνωρισιμότητας του προϊόντος, και ενίσχυση του εισοδήματος των παραγωγών.