Πράσινη Αρχιτεκτονική, Οικολογικά Σχήματα και Παρεμβάσεις για το κλίμα και το περιβάλλον στην ΚΑΠ 2023-2027

Οι περιβαλλοντικοί και κλιματικοί στόχοι του Στρατηγικού Σχεδίου είναι:

• η συμβολή στον μετριασμό και στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή

• η ορθολογική και αποτελεσματική διαχείριση των φυσικών πόρων όπως το νερό, ο αέρας και το έδαφος

• η προστασία της βιοποικιλότητας

Η επίτευξη των τριών αυτών ειδικών στόχων αποτυπώνεται στην πράσινη αρχιτεκτονική του Στρατηγικού Σχεδίου.

Η Πράσινη Αρχιτεκτονική

Σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές απαιτήσεις του κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115, το Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην επίτευξη της αυξημένης φιλοδοξίας για το κλίμα και το περιβάλλον, η οποία θα επιτευχθεί μέσω της “Πράσινης Αρχιτεκτονικής“ της ΚΑΠ.

Τα τρία βασικά στοιχεία στην Πράσινη Αρχιτεκτονική είναι :

1. Ενισχυμένη Αιρεσιμότητα του Πυλώνα 1

Η ενισχυμένη αιρεσιμότητα καθορίζει την γραμμή βάσης για τους αγρότες που λαμβάνουν ενισχύσεις από την ΚΑΠ. Αποτελούμενη από κανονιστικές απαιτήσεις διαχείρισης (SMR) και πρότυπα για τη διατήρηση της γης σε καλή γεωργική και περιβαλλοντική κατάσταση (GAEC), η Ελλάδα θα εφαρμόσει μέσω του ΣΣ ένα σύστημα ενισχυμένης αιρεσιμότητας βελτιώνοντας τις ήδη υπάρχουσες πρακτικές Καλής Γεωργικής και Περιβαλλοντικής Κατάστασης (ΚΓΠΚ), με παράλληλη ενσωμάτωση ορισμένων υφιστάμενων απαιτήσεων του “Πρασινίσματος” της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου στην ενισχυμένη αιρεσιμότητα.

2. Οικολογικά Σχήματα του Πυλώνας 1

Σε συνέχεια της ενισχυμένης αιρεσιμότητας, νέα εθελοντικά, ετήσια γεωργο-περιβαλλοντικά προγράμματα, γνωστά ως “Οικολογικά Σχήματα”, θα ενισχύσουν τα περιβαλλοντικά και κλιματικά αποτελέσματα που θα επιτευχθούν από τις ενισχύσεις ΚΓΠ του Πυλώνα 1. Η Ελλάδα θα διαθέσει το 25% του προϋπολογισμού των άμεσων ενισχύσεων της ΚΓΠ (Πυλώνας 1), στα “Οικολογικά Σχήματα”, παρέχοντας στους αγρότες μια επιλογή απλών, πρακτικών μέτρων που μπορούν να εφαρμόσουν στις εκμεταλλεύσεις τους κάθε έτος, με στόχο την μεγιστοποίηση της συμμετοχής των αγροτών στην επίτευξη κλιματικών και περιβαλλοντικών βελτιώσεων σε όλες τις καλλιεργούμενες εκτάσεις. Τα οικολογικά σχήματα που θα εφαρμοστούν στις τρεις αγρονομικές περιφέρειες (αροτραίες, δενδρώδεις, βοσκότοποι) της χώρας είναι :

• Χρήση ανθεκτικών και προσαρμοσμένων ειδών και ποικιλιών στην κλιματική αλλαγή

• Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης

• Εφαρμογή βελτιωμένων πρακτικών φυτοκάλυψης με παράλληλη ενίσχυση της βιοποικιλότητας

3. Παρεμβάσεις για το κλίμα και το περιβάλλον του Πυλώνα 2

Οι παρεμβάσεις του Πυλώνα 2 ομαδοποιούνται στις ακόλουθες διακριτές κατηγορίες

α) Παροχή ενισχύσεων σε παραγωγούς για την αντιστάθμιση του πρόσθετου κόστους και την απώλεια εισοδήματος , που δημιουργούν οι αυξημένες δεσμεύσεις/γεωργικές πρακτικές που εφαρμόζουν, με στόχο το περιβάλλον και το κλίμα. Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται παρεμβάσεις για:

• την προστασία άγριας ζωής εντός των προστατευόμενων περιοχών (ορνιθοπανίδα, -άγρια θηλαστικά)

• την προστασία του αγροτικού τοπίου

• τη μείωση της χρήσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων μέσω της εφαρμογής εναλλακτικών μεθόδων φυτοπροστασίας

• την προστασία των γενετικών πόρων στη γεωργία και στην κτηνοτροφία

• τη μετάβαση σε βιολογικές πρακτικές καλλιέργειας και εκτροφής

• τη διάσωση γεωργικών γαιών

• την ενίσχυση της βιοποικιλότητας και της προσαρμογής των δασών στην κλιματική αλλαγή

β) η παροχή ενισχύσεων στους παραγωγούς ορεινών και μειονεκτικών περιοχών (ANCs) καθώς και των περιοχών με ειδικά μειονεκτήματα, με στόχο αφενός τη διατήρηση του γεωργικού εισοδήματος στις περιοχές αυτές, αφετέρου στη συνέχιση της άσκησης της γεωργικής δραστηριότητας που συμβάλλει στην προστασία από τη διάβρωση των εδαφών, στην προστασία της βιοποικιλότητας και της προσαρμογής των δασών στην κλιματική αλλαγή και στις Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) των περιοχών του δικτύου NATURA 2000.

γ) Δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις με στόχο το περιβάλλον και το κλίμα. Στην ενότητα αυτή εντάσσονται:

• Επενδύσεις στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις για

-την εξοικονόμηση νερού

-την εξοικονόμηση ενέργειας

-την παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ

-την απόκτηση εξοπλισμού προστασίας από φυσικές καταστροφές και ακραία καιρικά φαινόμενα.

• Δημόσιες επενδύσεις για την ορθολογική διαχείριση των υδάτων (κατασκευή ταμιευτήρων για τη συγκράτηση των υδάτων, εκσυγχρονισμός αρδευτικών δικτύων για τη μείωση των απωλειών) καθώς και οι επενδύσεις για την πρόληψη και αποκατάσταση ζημιών σε δάση έναντι βιοτικών και αβιοτικών ζημιογόνων αιτιών, συμπεριλαμβανομένων των δασικών πυρκαγιών.

• Επενδύσεις για την προστασία των άγριων θηλαστικών, των οικοτόπων του τριγωνιού και την προστασία του εδάφους.

Οι ενισχύσεις σε παραγωγούς για την ανάληψη γεωργο-περιβαλλοντικών δεσμεύσεων του Πυλώνα 2 και των οικολογικών σχημάτων του Πυλώνα 1 απορροφούν το 19% της κοινοτικής συνδρομής του Στρατηγικού Σχεδίου της ΚΑΠ 2023-2027.